آموزش ترانزیستور

تعریف ساده:

ترانزیستور یه وسیله سه‌پایه‌ایه که می‌تونه دو کار انجام بده:

1. تقویت سیگنال‌های ضعیف

2. کار کردن مثل یه کلید الکترونیکی

 ساختار کلی:

سه پایه داره:

• Base (پایه کنترل)

• Collector (جمع‌کننده جریان)

• Emitter (فرستنده جریان)

ترانزیستور معمولاً از دو نوع نیمه‌هادی (N و P) ساخته می‌شه، مثل:

• NPN

• PNP

 طرز کارش:

فرض کن برق فقط وقتی از ترانزیستور رد میشه که یه «دستور» از پایه Base بیاد.

• در ترانزیستور NPN:
  وقتی Base کمی ولتاژ مثبت بگیره، مسیر بین Collector و Emitter باز میشه و جریان عبور می‌کنه.

• در ترانزیستور PNP:
  وقتی Base کمی منفی‌تر از Collector باشه، جریان عبور می‌کنه.

یعنی در هر دو حالت، Base مثل یه دکمهٔ کنترل‌کننده عمل می‌کنه.

 دو کاربرد اصلی:

1. تقویت‌کننده:
   یه سیگنال خیلی ضعیف وارد Base میشه و باعث میشه جریان قوی‌تری بین Collector و Emitter عبور کنه → یعنی سیگنال «تقویت» میشه.

2. کلید دیجیتال:
   وقتی ولتاژ Base هست، «روشن» میشه.
   وقتی نیست، «خاموش» میشه.
   مثل یه کلید ON/OFF ولی الکترونیکی.

نکته مهم:

ترانزیستور فقط با کمی ولتاژ روی Base می‌تونه جریان بزرگی رو کنترل کنه.
به همین دلیل توی میکروکنترلرها  خیلی کاربرد داره، چون پایه‌هاش فقط جریان کمی می‌دن ولی می‌خوان LED، رله یا موتور رو کنترل کنن.

دو نوع اصلی ترانزیستور:

1. BJT → (Bipolar Junction Transistor)

2. MOSFET → (Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor)

 ۱. BJT — ترانزیستور دوقطبی

 یعنی از دو نوع حامل بار استفاده می‌کنه: الکترون و حفره
 کنترلش با جریان (Current) انجام میشه.

یعنی:

هرچی جریان بیشتری بدی به پایه Base → جریان بیشتری بین Collector و Emitter عبور می‌کنه.

 اما پایه Base همیشه مقداری جریان می‌کشه.

 مثال: وقتی می‌خوای یه بار کوچیک مثل LED یا سیگنال آنالوگ رو کنترل یا تقویت کنی، BJT خوبه.

 ۲. MOSFET — ترانزیستور اثر میدان

 بر پایه‌ی خاصیت میدان الکتریکی کار می‌کنه.
 کنترلش با ولتاژ (Voltage) انجام میشه.

یعنی:

فقط کافیه یه ولتاژ روی پایه Gate بذاری تا جریان بین Drain و Source عبور کنه.

تقریباً هیچ جریان دائمی از Gate نمی‌گذره (خیلی کم مصرفه).

 مثال: برای کنترل موتور، رله، LEDهای قوی و مدارهای دیجیتال — MOSFET عالیه.

از تلفن همراه تا ربات و حتی برد ESP32، همه‌شون با میلیون‌ها ترانزیستور کار می‌کنن.
به‌عبارت ساده، بدون ترانزیستور هیچ دنیای دیجیتالی وجود نداشت.

اگه می‌خوای ترانزیستور  و قطعات مهم الکترونیک رو عمیق‌تر یاد بگیری و خودت مدارهای حرفه‌ای بسازی،
توی دوره جامع الکترونیک  و برنامه نویسی از صفر تا سطح پیشرفته، با مثال‌های واقعی و پروژه‌های کاربردی برات گذاشتم.
اون‌جا یاد می‌گیری چطور از یه علاقه ساده به الکترونیک، به یه مهارت واقعی و درآمدزا برسی.
 پس اگه واقعاً می‌خوای وارد دنیای جذاب الکترونیک بشی، یه سر به دوره جامع الکترونیک بزن — اون‌جا منتظرت هستم.